Bảo trì máy nén khí chủ động theo hiện trạng máy khó hơn nhiều so với bảo trì định kỳ theo số giờ chạy máy. Đặc biệt tìm ra nguyên nhân gốc rễ của vấn đề, kéo dài thời gian sử dụng cần nhiều công nghệ hỗ trợ.
Tuy nhiên có một biện pháp khác đóng vai trò quan trọng không kém:
Phân tích nguyên nhân từ hiện trạng máy (Phương pháp RCA) như một bác sĩ pháp y. Công việc này đòi hỏi sự hiểu biết về máy của một chuyên gia. Nghe có vẻ kinh nghiệm cá nhân, nhưng Huy đánh giá đây là biện pháp hữu hiệu tại Việt Nam. Khi điều kiện công nghệ lõi, phòng thí nghiệm còn hạn chế. Đa số kiến thức chuyên sâu Huy cũng thu lượm bằng phương pháp phân tích trên.
Hình minh họa: Những thủ phạm đáng nghi nhất ?
Máy nén khí đang chạy "tốt" có thể tiềm ẩn một sự cố cực lớn bên trong. Hơn 10 năm làm nghề, Huy không biết có nơi nào nhiều hơn Việt Nam, cũng không có phân khúc nào nhiều bằng phân khúc giá rẻ, rẻ thành đắt. Có rất nhiều vấn đề cần đề cập xung quanh câu trích dẫn phía trên. Huy sẽ phân tích sâu hơn trong chuỗi bài viết dành cho quản lý máy nén. Tránh lan man Huy xin đi vào trọng ý bài viết này.
Phân tích những sự cố hư hỏng nghiêm trọng dạy cho chúng ta những bài học sâu sắc trong việc phát triển chiến lược bảo trì phòng ngừa chủ động.
Phân tích lỗi nguyên nhân gốc rễ là một quá trình truy suất ngược, thông qua một chuỗi các sự kiện hoặc bước dẫn đến lỗi chức năng của máy.
Quá trình này thường được gọi là “Hỏi lý do lặp đi lặp lại” hoặc “Tại sao của tại sao”.
Cũng giống như những vấn đề hóc búa trong kinh doanh, phát triển bản thân. Câu hỏi“Tại sao” đầu tiên sẽ tiết lộ nguyên nhân rõ ràng và tức thời, đôi khi được gọi là nguyên nhân trực tiếp. Đây là nghi phạm đầu tiên, thường xuyên nhất, phải chịu trách nhiệm.
Tuy nhiên, bằng cách tiếp tục chuỗi câu hỏi tại sao, người ta thường có thể phơi bày những nguyên nhân tiềm ẩn bao gồm nguyên nhân góp phần (đối tác phạm tội) và tác nhân hệ quả trung gian.
Với một chút may mắn, cuộc truy tìm của bạn sẽ dẫn bạn đến nguyên nhân sâu xa. Hãy nhớ rằng có thể có nhiều nguyên nhân gốc rễ.
Biểu đồ xương cá (biểu đồ Ishikawa) được thiết kế để hướng dẫn quá trình loại bỏ khỏi danh sách các nguyên nhân có thể đang phát triển để trả lời các truy vấn lặp đi lặp lại “tại sao”.
Để thành công, một người không chỉ cần kiến thức để xác định tất cả các nguyên nhân có thể xảy ra, mà còn cần sự hiểu biết để loại bỏ những nguyên nhân phù hợp khỏi việc xem xét.
Ví dụ, nếu bạn là một nhà nghiên cứu bệnh học pháp y khéo léo, bạn có thể giỏi trong việc tìm ra đối tượng chết do chất độc hay nguyên nhân tự nhiên và chất độc hay nguyên nhân tự nhiên nào thực sự xảy ra. Đối với phần còn lại của chúng ta, những người không khám nghiệm tử thi để kiếm sống, việc tìm ra nguyên nhân cái chết sẽ là khá nhiều "nhiệm vụ bất khả thi".
Nhiều lỗi hỏng hóc của máy móc và chất bôi trơn cũng phức tạp như nhau, đủ để làm bối rối ngay cả những nhà điều tra lỗi tinh vi nhất. Tôi đã thấy RCA đi thẳng xuống các con đường sai hoặc sơ đồ xương cá nguệch ngoạc với tất cả các xương đều dẫn đến ngõ cụt.
Để giúp tránh những vấn đề như vậy, quy trình RCA nên được hỗ trợ, nếu có thể, bằng cách nghiên cứu lịch sử của các lỗi tương tự, triển khai việc sử dụng cây lỗi và thực hiện theo các hướng dẫn khắc phục sự cố đã xuất bản. Tốt hơn, hãy xem xét việc thuê một nhà nghiên cứu bệnh học pháp y máy móc.
Tại sao vòng bi không đạt tuổi thọ.
Có nhiều hư hỏng có nguyên nhân từ dầu song hư hỏng vòng bi mang tính chất điển hình, khó dự đoán, gây sự cố nghiêm trọng nhất.
Minh họa bằng ví dụ cho bạn tiện hình dung: Một ổ bạc trục turbo bị hỏng trên máy nén ly tâm do thiếu dâu bôi trơn (nguyên nhân trực tiếp). Thiếu dầu bôi trơn do cặn bám vào các lỗ thông mà dầu chảy qua. Trong một phân tích sau khi hư hỏng, phòng thí nghiệm phân tích mẫu dầu phát hiện ra rằng chất bôi trơn đã bị oxy hóa dẫn đến sự hình thành cặn.
Đơn vị cung cấp dầu bôi trơn bị cho là đã cung cấp một sản phẩm bị lỗi hoặc kém chất lượng. Chuỗi sự kiện thực tế được thảo luận trong danh sách sau (xem thêm biểu đồ Chuỗi sự kiện trong Hình 2):
Hình 2. Chuỗi sự kiện
Để phản ứng với chỉ thị của Giám đốc điều hành công ty nhằm nhanh chóng cải thiện hiệu quả tài chính, ban lãnh đạo nhà máy đã thực hiện nhiều biện pháp giảm chi phí, bao gồm việc mua các bộ lọc và dầu máy nén khí giá rẻ. Ngoài ra, phân tích dầu được mở rộng từ các mẫu hàng tháng đến nửa năm một lần. Công ty cũng đình chỉ toàn bộ công tác đào tạo nhân viên bảo trì.
Các bộ lọc rẻ tiền cho phép một lượng lớn các hạt bụi từ môi trường tích tụ trong hệ thống dầu tuần hoàn.
Sự mài mòn, gây ra bởi dầu bẩn, cũng tạo ra nồng độ các mảnh vụn kim loại ngày càng tăng. Hiệu quả bắt giữ kém của các bộ lọc cho phép các hạt kim loại không được kiểm soát, gây ra hiện tượng mài mòn nhiều hơn.
Sự ô nhiễm hạt dẫn đến hư hỏng và rò rỉ roăng làm kín, cho phép hơi nước xâm nhập mà sau này được nhũ hóa trong dầu. Quá trình nhũ hóa được hỗ trợ thêm bởi sự hiện diện của các hạt trong dầu (các chất tạo nhũ phân cực).
Sự kết hợp của nước bị nhũ tương và sự nhiễm bẩn của hạt làm suy yếu tính chất thoát khí của dầu, gây ra tỷ lệ không khí / dầu tăng lên. Không khí lọt vào làm giảm đặc tính truyền nhiệt (làm mát) và giảm hiệu suất tốc độ dòng chảy của máy bơm dầu, cùng một số vấn đề khác.
Dầu tuabin giá rẻ có tuổi thọ oxy hóa ngắn so với các loại dầu nhớt cao cấp do dầu gốc và phụ gia được lựa chọn trong công thức. Các tác động xúc tác của ô nhiễm nước và các hạt kim loại tiếp tục rút ngắn tuổi thọ của quá trình oxy hóa (giảm phụ gia chống oxy hóa và quá trình oxy hóa dầu gốc). Không khí cuốn theo ôxy và nhiệt gia tăng càng làm tăng thêm vấn đề.
Các điều kiện dẫn đến sự bắt đầu của quá trình oxy hóa dầu đã không được nhân viên bảo trì và vận hành chú ý do thiếu đào tạo và không thường xuyên sử dụng phân tích dầu.
Chẳng bao lâu, các sản phẩm ôxy hóa không hòa tan bắt đầu tạo ra vecni và cặn bám trên các bề mặt máy quan trọng bao gồm các lỗ, rãnh và các rãnh trong vòng bi.
Cuối cùng, dòng chảy của dầu vào ổ trục bị hạn chế gây ra hiện tượng bôi trơn kém, tăng ma sát và tăng nhiệt. Lớp sơn bóng đã giải quyết vấn đề bằng cách cách nhiệt các bề mặt chịu lực truyền nhiệt hiệu quả.
Nhiệt độ dầu tăng cao kết hợp với không khí cuốn theo, các hạt kim loại và nước nhũ tương, làm tăng tốc độ oxy hóa dầu và hình thành cặn. Việc thiếu đào tạo và phân tích dầu cho phép hỏng ổ trục sắp xảy ra mà không bị phát hiện.
Lúc này chỉ có một dòng chảy nhỏ đến một trong các ổ trục, màng dầu thủy động lực đã bị phá vỡ và ổ trục bị hỏng hoàn toàn.
Nhiều người đã nói rằng RCA là nghệ thuật hơn là khoa học. Thật vậy, nó dường như được đúc kết từ một loạt các kỹ năng, tài năng, kinh nghiệm và kiến thức. Một số điều tra viên dường như có sở trường đặc biệt trong khi những người khác lại nỗ lực vượt qua quá trình này. Nhưng ngay cả khi RCA không thành công trong việc tìm ra nguyên nhân gốc rễ, thì quá trình này thường mang lại kiến thức mới và nhận thức tốt hơn về các yếu tố rủi ro về độ tin cậy cho người thực hiện.
Kiến thức mới này sau đó có thể được đưa vào các nghiên cứu quan trọng, chẳng hạn như phân tích hiệu ứng các chế độ hỏng hóc (FMEA), dẫn đến cải thiện tổng thể trong thực tế máy. Luôn luôn khôn ngoan khi hỏi tại sao.
Tuy nhiên có một biện pháp khác đóng vai trò quan trọng không kém:
Phân tích nguyên nhân từ hiện trạng máy (Phương pháp RCA) như một bác sĩ pháp y. Công việc này đòi hỏi sự hiểu biết về máy của một chuyên gia. Nghe có vẻ kinh nghiệm cá nhân, nhưng Huy đánh giá đây là biện pháp hữu hiệu tại Việt Nam. Khi điều kiện công nghệ lõi, phòng thí nghiệm còn hạn chế. Đa số kiến thức chuyên sâu Huy cũng thu lượm bằng phương pháp phân tích trên.
Trong nguy có cơ, trong cơ có nguy !
Máy nén khí đang chạy "tốt" có thể tiềm ẩn một sự cố cực lớn bên trong. Hơn 10 năm làm nghề, Huy không biết có nơi nào nhiều hơn Việt Nam, cũng không có phân khúc nào nhiều bằng phân khúc giá rẻ, rẻ thành đắt. Có rất nhiều vấn đề cần đề cập xung quanh câu trích dẫn phía trên. Huy sẽ phân tích sâu hơn trong chuỗi bài viết dành cho quản lý máy nén. Tránh lan man Huy xin đi vào trọng ý bài viết này.
Phân tích những sự cố hư hỏng nghiêm trọng dạy cho chúng ta những bài học sâu sắc trong việc phát triển chiến lược bảo trì phòng ngừa chủ động.
Phân tích lỗi nguyên nhân gốc rễ là một quá trình truy suất ngược, thông qua một chuỗi các sự kiện hoặc bước dẫn đến lỗi chức năng của máy.
Quá trình này thường được gọi là “Hỏi lý do lặp đi lặp lại” hoặc “Tại sao của tại sao”.
Cũng giống như những vấn đề hóc búa trong kinh doanh, phát triển bản thân. Câu hỏi“Tại sao” đầu tiên sẽ tiết lộ nguyên nhân rõ ràng và tức thời, đôi khi được gọi là nguyên nhân trực tiếp. Đây là nghi phạm đầu tiên, thường xuyên nhất, phải chịu trách nhiệm.
Tuy nhiên, bằng cách tiếp tục chuỗi câu hỏi tại sao, người ta thường có thể phơi bày những nguyên nhân tiềm ẩn bao gồm nguyên nhân góp phần (đối tác phạm tội) và tác nhân hệ quả trung gian.
Với một chút may mắn, cuộc truy tìm của bạn sẽ dẫn bạn đến nguyên nhân sâu xa. Hãy nhớ rằng có thể có nhiều nguyên nhân gốc rễ.
Biểu đồ xương cá (biểu đồ Ishikawa) được thiết kế để hướng dẫn quá trình loại bỏ khỏi danh sách các nguyên nhân có thể đang phát triển để trả lời các truy vấn lặp đi lặp lại “tại sao”.
Để thành công, một người không chỉ cần kiến thức để xác định tất cả các nguyên nhân có thể xảy ra, mà còn cần sự hiểu biết để loại bỏ những nguyên nhân phù hợp khỏi việc xem xét.
Ví dụ, nếu bạn là một nhà nghiên cứu bệnh học pháp y khéo léo, bạn có thể giỏi trong việc tìm ra đối tượng chết do chất độc hay nguyên nhân tự nhiên và chất độc hay nguyên nhân tự nhiên nào thực sự xảy ra. Đối với phần còn lại của chúng ta, những người không khám nghiệm tử thi để kiếm sống, việc tìm ra nguyên nhân cái chết sẽ là khá nhiều "nhiệm vụ bất khả thi".
Nhiều lỗi hỏng hóc của máy móc và chất bôi trơn cũng phức tạp như nhau, đủ để làm bối rối ngay cả những nhà điều tra lỗi tinh vi nhất. Tôi đã thấy RCA đi thẳng xuống các con đường sai hoặc sơ đồ xương cá nguệch ngoạc với tất cả các xương đều dẫn đến ngõ cụt.
Để giúp tránh những vấn đề như vậy, quy trình RCA nên được hỗ trợ, nếu có thể, bằng cách nghiên cứu lịch sử của các lỗi tương tự, triển khai việc sử dụng cây lỗi và thực hiện theo các hướng dẫn khắc phục sự cố đã xuất bản. Tốt hơn, hãy xem xét việc thuê một nhà nghiên cứu bệnh học pháp y máy móc.
Tại sao vòng bi không đạt tuổi thọ.
Có nhiều hư hỏng có nguyên nhân từ dầu song hư hỏng vòng bi mang tính chất điển hình, khó dự đoán, gây sự cố nghiêm trọng nhất.
Minh họa bằng ví dụ cho bạn tiện hình dung: Một ổ bạc trục turbo bị hỏng trên máy nén ly tâm do thiếu dâu bôi trơn (nguyên nhân trực tiếp). Thiếu dầu bôi trơn do cặn bám vào các lỗ thông mà dầu chảy qua. Trong một phân tích sau khi hư hỏng, phòng thí nghiệm phân tích mẫu dầu phát hiện ra rằng chất bôi trơn đã bị oxy hóa dẫn đến sự hình thành cặn.
Đơn vị cung cấp dầu bôi trơn bị cho là đã cung cấp một sản phẩm bị lỗi hoặc kém chất lượng. Chuỗi sự kiện thực tế được thảo luận trong danh sách sau (xem thêm biểu đồ Chuỗi sự kiện trong Hình 2):
Hình 2. Chuỗi sự kiện
Để phản ứng với chỉ thị của Giám đốc điều hành công ty nhằm nhanh chóng cải thiện hiệu quả tài chính, ban lãnh đạo nhà máy đã thực hiện nhiều biện pháp giảm chi phí, bao gồm việc mua các bộ lọc và dầu máy nén khí giá rẻ. Ngoài ra, phân tích dầu được mở rộng từ các mẫu hàng tháng đến nửa năm một lần. Công ty cũng đình chỉ toàn bộ công tác đào tạo nhân viên bảo trì.
Các bộ lọc rẻ tiền cho phép một lượng lớn các hạt bụi từ môi trường tích tụ trong hệ thống dầu tuần hoàn.
Sự mài mòn, gây ra bởi dầu bẩn, cũng tạo ra nồng độ các mảnh vụn kim loại ngày càng tăng. Hiệu quả bắt giữ kém của các bộ lọc cho phép các hạt kim loại không được kiểm soát, gây ra hiện tượng mài mòn nhiều hơn.
Sự ô nhiễm hạt dẫn đến hư hỏng và rò rỉ roăng làm kín, cho phép hơi nước xâm nhập mà sau này được nhũ hóa trong dầu. Quá trình nhũ hóa được hỗ trợ thêm bởi sự hiện diện của các hạt trong dầu (các chất tạo nhũ phân cực).
Sự kết hợp của nước bị nhũ tương và sự nhiễm bẩn của hạt làm suy yếu tính chất thoát khí của dầu, gây ra tỷ lệ không khí / dầu tăng lên. Không khí lọt vào làm giảm đặc tính truyền nhiệt (làm mát) và giảm hiệu suất tốc độ dòng chảy của máy bơm dầu, cùng một số vấn đề khác.
Dầu tuabin giá rẻ có tuổi thọ oxy hóa ngắn so với các loại dầu nhớt cao cấp do dầu gốc và phụ gia được lựa chọn trong công thức. Các tác động xúc tác của ô nhiễm nước và các hạt kim loại tiếp tục rút ngắn tuổi thọ của quá trình oxy hóa (giảm phụ gia chống oxy hóa và quá trình oxy hóa dầu gốc). Không khí cuốn theo ôxy và nhiệt gia tăng càng làm tăng thêm vấn đề.
Các điều kiện dẫn đến sự bắt đầu của quá trình oxy hóa dầu đã không được nhân viên bảo trì và vận hành chú ý do thiếu đào tạo và không thường xuyên sử dụng phân tích dầu.
Chẳng bao lâu, các sản phẩm ôxy hóa không hòa tan bắt đầu tạo ra vecni và cặn bám trên các bề mặt máy quan trọng bao gồm các lỗ, rãnh và các rãnh trong vòng bi.
Cuối cùng, dòng chảy của dầu vào ổ trục bị hạn chế gây ra hiện tượng bôi trơn kém, tăng ma sát và tăng nhiệt. Lớp sơn bóng đã giải quyết vấn đề bằng cách cách nhiệt các bề mặt chịu lực truyền nhiệt hiệu quả.
Nhiệt độ dầu tăng cao kết hợp với không khí cuốn theo, các hạt kim loại và nước nhũ tương, làm tăng tốc độ oxy hóa dầu và hình thành cặn. Việc thiếu đào tạo và phân tích dầu cho phép hỏng ổ trục sắp xảy ra mà không bị phát hiện.
Lúc này chỉ có một dòng chảy nhỏ đến một trong các ổ trục, màng dầu thủy động lực đã bị phá vỡ và ổ trục bị hỏng hoàn toàn.
Nhiều người đã nói rằng RCA là nghệ thuật hơn là khoa học. Thật vậy, nó dường như được đúc kết từ một loạt các kỹ năng, tài năng, kinh nghiệm và kiến thức. Một số điều tra viên dường như có sở trường đặc biệt trong khi những người khác lại nỗ lực vượt qua quá trình này. Nhưng ngay cả khi RCA không thành công trong việc tìm ra nguyên nhân gốc rễ, thì quá trình này thường mang lại kiến thức mới và nhận thức tốt hơn về các yếu tố rủi ro về độ tin cậy cho người thực hiện.
Kiến thức mới này sau đó có thể được đưa vào các nghiên cứu quan trọng, chẳng hạn như phân tích hiệu ứng các chế độ hỏng hóc (FMEA), dẫn đến cải thiện tổng thể trong thực tế máy. Luôn luôn khôn ngoan khi hỏi tại sao.
0 Nhận xét